เครื่องปั้นดินเผาบ้านปากยิง

เครื่องปั้นดินเผาบ้านมะยิง

 

 กศน.ตำบลโพธิ์ทอง และกศน.ตำบลหัวตะพาน นำนักศึกษาดูงานศึกษาแหล่งเรียนรู้ 

เครื่องปั้นดินเผาบ้านมะยิง โพธิ์ทอง ท่าศาลา เป็นกิจกรรมพัฒนาคุณภาพผู้เรียน ในชุมชนใกล้บ้าน

ตอนที่ผู้เขียนทำโครงงานก็นำการทำเครื่องปั้นดินเผาที่บ้านมะยิงนี่แหละทำ

เพราะเป็นชุมชนใกล้บ้านและมีที่เดียวในละแวกนั้น ที่เป็นศูนย์เรียนรู้เรื่องเครื่องปั้นดินเผา 

เป็นแหล่งเรียนรู้ของชุมชนที่ต้อนรับทุกกลุ่มคนที่แวะเวียนมาดูงานสืบสานวัฒนธรรม

 

จากที่ได้ถามไถ่ความเป็นมาจากลุงเลียบได้ความดังนี้ 

เนื่องจากการผลิตหม้อเป็นอาชีพเลี้ยงชีวิตสำคัญของชาวมะยิงแต่โบราณ การผลิตหม้อได้มาก เผาสุกในคุณภาพดีไม่ชำรุดเสียหายจึงเป็นสิ่งสำคัญ นักปั้นหม้อปัจจุบัน ยังคงรักษาพิธีการเซ่นสังเวยที่

ตกทอด ความเชื่อ และพิธีกรรมมาแต่ครั้งบรรพบุรุษนักปั้นหม้อและปัจจุบันลุงเลียบไม่ได้เป็นคนสานต่อแล้วด้วยอายุที่ชราลงมาก ก็ได้มอบหมายให้กับป้าจำเป็น รักษ์เมือง (ป้าเอียด) ซึ้งเป็นภรรยาของ

ลุงเลียบเป็นผู้ควบคุมและเป็นหัวหน้าของอุตสาหกรรมสินค้า OTOP เครื่องปั้นดินเผาบ้านมะยิงอีกด้วย

ที่มาของกลุ่ม
จัดตั้งกลุ่มเมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ 2541 แต่เดิมการทำเครื่องปั้นดินเผาต่างคนต่างทำประสบปัญหาเรื่องราคาและคุณภาพ จึงได้มีการรวมกลุ่มกันจัดตั้งกลุ่มขึ้น โดยมีสมาชิกครั้งแรก 19 คน และได้รับการสนับสนุนจาก อบต.โพธิ์ทอง คณะกรรมการได้รับการฝึกอบรมในการบริหารกลุ่มจากสำนักงานพัมนาชุมชนอำเภอท่า ศาลา แต่ทางกลุ่มก็ยังประสบปัญหาเศรษฐกิจตกต่ำ ไม่มีเงินทุนหมุนเวียน จึงได้รับการแนะนำจากพัฒนากรอำเภอท่าศาลาให้รู้จักประหยัดและอดออม

 

 

กระบวนการทำเครื่องปั้นดินเผาบ้านมะยิง 

มี 4 ขั้นตอน คือ การเตรียมวัตถุดิบ (หรือเตรียมดิน) การปั้นขึ้นรูป การตกแต่งและการเผา

กระบวนการทำเครื่องปั้นดินเผาบ้านมะยิง ดังนี้ 

1. การเตรียมดิน และวัตถุดิบ
ช่างปั้นจะนำดินเหนียวที่มาเก็บไว้ในโรงเรือน โดยใช้พลาสติกหรือผ้าคลุมไว้เพื่อป้องกัน
มิให้ดินแข็งตัวเร็วเกินไป กระบวนการของการเตรียมการก็จะเริ่มต้นด้วยการย่อยหรือแซะดินจากกองดิน ผสมกับน้ำและทรายละเอียด และทำการคัดเลือกสิ่งปลอมปนออกด้วย

 
2. วิธีการหมักดิน
1. ใช้ผสมโดยราดลงไปบนแท่งดินที่แซะออกจากกองดินแล้ว ใช้เวลา 1 วัน หรือ 1 คืน
2. ทรายละเอียด ใช้สำหรับรองพื้นเพื่อป้องกันมิให้ดินเหนียวติดก้นหลุมหรือพื้นลาน
3. ส่วนผสม ขึ้นอยู่กับชนิดของเครื่องปั้น และความชื้นของดิน เช่น ดินเหนียวจัดทำให้ภาชนะแตกง่าย
ต้องผสมทรายให้มาก เพราะทรายช่วยให้การขึ้นรูปได้ดี อัตราส่วน ดิน : ทราย = 80 : 20 หรือตาม
ความเหมาะสมของเนื้อดิน 

3. การปั้นขึ้นรูป
การปั้นหรือการขึ้นรูป นับเป็นขั้นตอนที่สำคัญขั้นหนึ่งของช่างปั้นหม้อ ผู้ปั้นต้องอาศัยความ
ชำนาญพิเศษ จึงจะเป็นรูปภาชนะ หรือเครื่องปั้นที่ต้องการได้อย่างสวยงาม และยังขึ้นอยู่กับความ

สามารถเชิงศิลป์ของแต่ละบุคคลด้วย การปั้นรูปภาชนะต่างๆ ของช่างบ้านมะยิง ใช้วิธีขึ้นรูป 2 แบบ คือ
การปั้นขึ้นรูปด้วยแป้นหมุน(Throwing Method) ซึ่งใช้กับภาชนะที่มีขนาดเล็ก 

เช่น แจกัน หม้อแกง กระถางต้นไม้
การปั้นขึ้นรูปแบบขด(Coil Method) เป็นวิธีการที่ได้รับความนิยมมาแต่โบราณ โดยแพร่หลาย เพราะสามารถสร้างงานเครื่องปั้นดินเผาได้ดีตั้งแต่ขนาดเล็กถึงขนาดใหญ่ แต่ช่างทำเครื่องปั้นดินเผาบ้านมะยิงจะใช้กับเครื่องปั้นขนาดใหญ่ เช่น ไห เผล้ง กระถางขนาดใหญ่

 

4. ลายและการตกแต่งภาชนะ
หลังจากปั้นรูปภาชนะได้ตามต้องการแล้ว ขั้นต่อไปคือการทิ้งไว้ให้เนื้อดินแห้งหมาด ถ้ามีแสงแดด 

ก็จะเอาไปผึ่งแดด แต่ถ้าไม่มีก็ทิ้งไว้ในที่ร่ม ถ้าเป็นภาชนะที่ต้องผ่านการตกแต่งก่อนจึงจะได้รูปทรง

เรียบร้อย เช่น หม้อ หรือเผล้ง จะต้องผ่านการตาก ๒ ครั้ง จึงจะเอาเข้าเตาเผาได้

 

5. การเผา
การเผาเครื่องปั้นดินเผาบ้านมะยิง ยังเป็นการเผาดิบมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ยังไม่ปรากฏการเผาเคลือบแต่อย่างใด ก่อนทำการเผาจะต้องมีการเซ่นสังเวยเตาเผาด้วย เพราะมีความเชื่อกันว่าการเซ่นสังเวยจะช่วยให้ผลงานที่ได้สมบูรณ์ไม่เสียหาย

หลังจากทำการเผาประมาณ 4-5 วัน และมั่นใจแล้วว่าเครื่องปั้นในเตาสุกดีแล้ว ผู้เผาจะปิดช่องไฟทุกช่องทิ้งไว้ประมาณ 10-12 ชั่วโมง (1 คืน) แล้วจึงเปิดช่องไฟทุกช่องออก ทิ้งไว้ประมาณ 24 ชั่วโมง(1วัน) แล้วจึงค่อยลำเลียงเครื่องปั้นออกจากเตาคัดเลือกและแยกประเภทของเครื่องปั้น นำเก็บไว้ในที่ที่ไม่โดนแดดโดนฝน ทั้งนี้เพื่อป้องกันมิให้สีของเครื่องปั้นจางและกันความสกปรกรอการลำเลียงส่งออกสู่ตลาดต่อไป 

ในอดีตผลิตแต่หม้อหุงข้าว หม้อใส่น้ำ หม้อต้มยา แต่ปัจจุบันมีภาชนะรูปแบบอื่น ๆ เพิ่มเติมขึ้น และยังผลิตรูปแบบต่าง ๆ ตามใบสั่งด้วย ปัจจุบันรูปแบบเครื่องปั้นดินเผาที่นิยมผลิตที่บ้านมะยิงประกอบด้วย
1.หม้อหุงข้าว
2.หม้อใส่น้ำ
3.หม้อต้มยา
4.กระถางต้นไม้
5.แจกัน
ภาชนะเหล่านี้ผลิตขนาดต่าง ๆ กัน ถ้าเป็นหม้อใส่น้ำหม้อต้มยา ต้องผลิตฝาหม้อควบคู่กันไปด้วย

 

มีมากมายหลายรูปแบบ และขนาด และตามออร์เดอร์

ถ้าลูกค้าสนใจก็ไปส่งถึงที่
 
เครื่องปั้นดินเผาโมคลาน