หมากขุม การละเล่นฝึกสมอง ประลองเชาว์ สมาธิ

เล่นหมากขุม

ย้อนเมื่อครั้งวัยเยาว์ เราเล่นหมากขุมกันสนุกมาก เพราะเมื่อก่อนไม่ค่อยมีการละเล่นอะไรมากมาย มีแต่ฝึกสมองประลองเชาว์ อย่างหมากขุม หมากรุก หมากฮอส เมื่อได้มาเล่นอีกครั้งกับเด็กๆ 

การเล่นหมากขุม จะเล่นในยามว่างจากการงาน เล่นได้ทั้งเด็กและผู้ใหญ่ เป็นพักผ่อนหย่อนใจ จึงเล่นได้ทั้งวัน จึงมีเรื่องเล่าดีๆ ของการทำห้องสมุดโรงเรียน เป็นความสุขของผู้ให้และความรู้ ความรัก ความสุข ที่ผู้รับได้เป็นรอยยิ้มปริ่มใจของเด็กน้อย และมีกิจกรรมมากมาย ทั้งวาดภาพ ระบายสี รวมทั้งเล่นหมากขุมเป็นการฝึกสมอง ประลองเชาว์ปัญญา เพิ่มความรู้และความสุข สนุกไปพร้อมๆกัน รวมทั้งกิจกรรมต่างๆ ที่ขนมาให้ความสุขกับเด็กน้อย

มาเริ่มเรื่องการเล่น สิ่งที่ต้องมีคือ 

1.รางหมากขุม 

เป็นรูปเรือทำจากไม้ ยาวประมาณ 130 เซนติเมตร กว้างประมาณ 20 เซนติเมตร มีหลุมเรียงเป็น 2 แถว หลุมกว้างประมาณ 7 เซนติเมตร ลึกประมาณ 4 เซนติเมตร มีด้านละ 7หลุม เรียกหลุมว่า เมือง หลุมที่อยู่ปลายสุดทั้งสองข้างเป็นหลุมใหญ่กว้างประมาณ 11 เซนติเมตร เรียกว่า หัวเมือง

 2. ลูกหมาก 

 นิยมใช้ลูกสวดเป็นลูกหมาก ใส่ลูกหมากหลุมละ 7 ลูก จึงต้องใช้ลูกหมาก ในการเล่น 78 ลูก

3. ผู้เล่น 2 คน นั่งด้านละข้าง ถ้ามือยาว นั่งหัวท้ายได้

 

วิธีการเล่น
1. ผู้เล่นนั่งคนละข้างกับรางหมากขุม แต่ละคนใส่ลูกหมากหลุมละ 7 ลูก ทั้ง 7 หลุม หลุมหัวเมืองไม่ต้องใส่ให้เว้นว่างไว้ (คือหลุมที่อยู่หัวของรางแต่ละด้าน)

2. การเดินหมาก ผู้เล่นจะเริ่มเดินพร้อมกันทั้ง 2 ฝ่าย เรียกว่า แข่งเมือง 

แข่งเมือง โดยหยิบลูกหมากจากหลุมเมืองของตนหลุมใดก็ได้ แต่ส่วนใหญ่จะหยิบหลุมสุดท้ายของฝ่ายตนเอง เพราะคำนวนว่าเม็ดสุดท้ายจะถึงหัวเมืองของตนพอดี 

 

การเดินหมากจะเดินจากขวาไปซ้าย โดยใส่ลูกหมากลงในหลุม ถัดจากหลุมเมืองที่หยิบลูกหมากขึ้นมาเดิน ใส่ลูกหมากหลุมละ 1 เม็ด รวมทั้งใส่หลุมหัวเมืองฝ่ายตนเอง แล้ววนไปใส่หลุมของฝ่ายตรงกันข้าม ยกเว้นหลุมหัวเมือง 

 

เมื่อเดินลูกหมากเม็ดสุดท้ายใส่ในหลุม ให้หยิบลูกหมากทั้งหมดในหลุมนั้นขึ้นมาเดินหมากต่อไป 

โดยใส่ในหลุมถัดไป เล่นเดินหมากอย่างนี้จนลูกหมากเม็ดสุดท้ายหมดลงในหลุมที่เป็นหลุมว่าง 

ถือว่าหมากตาย 

 

ถ้าเดินหมากตาย ในหลุมเมืองของฝ่ายตรงข้ามก็ถือว่าสิ้นสุดการเดินหมาก 

ถ้าตายในหลุมเมืองฝ่ายตนเอง ให้ผู้เล่นกินหมากหลุมเมืองซึ่งอยู่ตรงข้ามกับหลุมที่เราเดินหมากมาตาย โดยควักลูกหมากทั้งหมดในหลุมไปไว้ในหลุมหัวเมืองของฝ่ายตน เรียกว่ากินแทน เล่นอย่างนี้จนหลุมเมืองของฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งหมดลูกหมาก เดินต่อไปไม่ได้ ลูกหมากทั้งหมดจะไปรวมอยู่ในหลุมหัวเมืองของทั้ง 2 ฝ่าย จึงเริ่มเล่นรอบใหม่ต่อไป 

 

3. การเดินหมากรอบสอง ผู้เล่นจะผลัดกันเดินทีละค แต่ฝ่ายที่มีลูกหมากมากกว่าจะเป็นผู้เดินหมากก่อน โดยการนำลูกหมากจากหลุมหัวเมืองฝ่ายตนเองใส่ลงในหลุม ๆ ละ 7 ลูก ในฝ่ายของตนเอง 

ครั้งนี้แต่ละฝ่ายจะมีลูกหมากไม่เท่ากัน ฝ่ายที่มีลูกหมากน้อยจะใส่ไม่ครบทุกหลุม 

 

หลุมใดมีไม่ครบให้นำลูกหมากที่เหลือไปใส่ในหลุมหัวเมืองฝ่ายตน 

หลุมใดไม่มีลูกหมากเรียกว่า เมืองหม้าย ตามปกติหลุมเมืองหม้ายจะปล่อยไว้หลุมปลายแถว 

หลุมเมืองหม้ายจะไม่ใส่ลูกหมาก ถ้าฝ่ายใดใส่จะถูกริบเป็นของฝ่ายตรงกันข้าม 

 

ในการเล่นจะเล่นจนฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งหมดลูกหมากเดินต่อไปไม่ได้และจะนับ เมืองหม้าย ใครมีจำนวนเมืองหม้ายมากกว่าฝ่ายนั้นเป็นฝ่ายแพ้

 

การละเล่นหมากขุมเสริมสร้างการมีสมาธิ การฝึกสมอง การวางแผน การคิดคำนวณ และมีสายตาที่ดี

การคำนวณว่าจะเล่นอย่างไรที่ จำนวนลูกหมากในหลุม ไม่ให้หมากตาย สามารถกลับมาหยิบลูกหมากในหลุมของตนเองได้อีก 

 

ผู้เดินหมากขุมจึงต้องมีสายตาว่องไว คิดเลขเร็ว เป็นการฝึกวิธีคิดวางแผนจะหยิบหมากในหลุมใดจึงจะชนะฝ่ายตรงกันข้าม เป็นการฝึกให้ผู้เล่นรู้จักคิดวางแผนในการทำงานทุกอย่างสามารถนำมาประยุกต์ 

ใช้ในชีวิตประจำวัน

 

เป็นการพักผ่อนหย่อนใจ เล่นกันได้ทุกสถานที่ทั้งภายในบ้าน ภายในชุมชน ให้ทั้งความสนุกสนาน และความใกล้ชิดระหว่างพี่น้อง ญาติมิตร